รู้จักโลกภายในใจกันไปแล้วเขยิบมาทำความรู้จัก ตัวตนของเรากันอีกสักนิด
คนส่วนใหญ่ก็คล้ายๆกันชอบกินของอร่อยชอบเที่ยวเตร่เฮฮาชอบพูดคุยกับคนรู้ใจชอบให้คนพูดด้วยดีๆชอบปิดเทอมชอบไปเรียนโดยไม่ต้องสอบชอบครูใจดี ถ้าคนเราได้ทุกอย่างตามที่ต้องการก็คงเหมือนกันหมดคือมีแต่ความสุขสนุกสนานอารมณ์ดีตลอดเวลา
แต่ความจริงก็คือเรามักไม่ได้ในสิ่งที่เราต้องการเสมอไปชีวิตก็เลยต้องทนกับความผิดหวังโกรธเสียใจ และเมื่อต้องเจอกับเหตุการณ์แบบนั้นเราจะมีวิธีรับมือด้วยท่าที่แตกต่างกันไป เพื่อให้อยู่ได้โดยไม่ถูกใจนัก อยากรู้หรือเปล่าแล้วตัวเราล่ะเป็นคนแบบไหน
คุณจำนน
ลักษณะของคุณจำนน มีความสุขกับชีวิต เรียนหนังสือไปพบเพื่อนไป กินขนมในห้องเรียนโดดเรียนบ้าน แต่ถ้ามีเหตุการณ์ที่ผิดแผกไปจากชีวิตประจำวัน หรือมีอะไรที่ทำให้ต้องผิดหวัง เช่น ทะเลาะกับเพื่อน ถูกเพื่อนว่านิสัยไม่ดี เห็นแก่ตัว คุณจำนวนจะรู้สึกเสียใจที่ตัวเองไม่น่าทำแบบนั้น
แก้ปัญหาแบบคุณจำนน นิ่ง ยอมยิ้มทั้งน้ำตา เรื่องตีโพยตีพายต่อว่าคนอื่นไม่เคยอยู่ในความคิด เพราะคุณจำนวนเข้าใจว่าการยินยอม ผ่อนปรน ยืดหยุ่น ไม่เอาเรื่องเอาราวกับใครเป็นสิ่งที่ดี และสิ่งที่ตัวเองทำก็เพื่อหวังให้คนรอบข้างรู้สึกดี จะได้เห็นใจ ยอมรับได้ รักตัวเองบ้าง ประโยคติดปากของคนจำนวนคือ “เราก็ว่าอย่างนั้นแหละ”
ผลลัพธ์ เมื่อยอมมากๆจะถึง คิดแต่จะทำให้คนอื่นรู้สึกดี เลยกลายเป็นว่าคุณจำนวนต้องลืมความต้องการของตัวเอง ลืมไปว่ามีตัวตนอยู่บนโลกนี้ คนรอบข้างก็เริ่มได้ใจ เอาเปรียบ กดขี่ ข่มเหงจิตใจคุณจำนนโดยไม่ได้ตั้งใจ ไม่ใช่เพราะเกลียดคุณจำนน แต่เพราะคิดว่าคุณจำนวนยินดีให้ใครกดขี่ได้ และไม่เดือดร้อนอะไร ฟังดูแล้วน่าสงสารคุณจำนวนจัง เพราะเขาเป็นคนดีที่น่าคบคนหนึ่งเลยล่ะ…แต่จะดีหรือ? ถ้าเป็นแบบคุณจำนวนแล้วยอมทุกอย่าง เอาแต่คิดถึงคนอื่นจนลืมดูแลความรู้สึกของตัวเอง
คุณตำหนิ
ลักษณะของคุณตำหนิ ชีวิตทั่วไปตอนไม่มีอะไรขัดใจ หรือเป็นอุปสรรคต่อความต้องการก็จะปกติสุขดี ไม่ได้มีอะไรพิสดารไปกว่าคนอื่นๆ เป็นคนน่ารัก ร่าเริง สดชื่น และมีพลังสร้างสรรค์ด้วยซ้ำ แต่ถ้าเมื่อไหร่ที่มีความผิดหวัง หรือคนอื่นไม่ทำตามขึ้นมา เช่น ต้องทำงานกลุ่มส่งครู แต่เพื่อนในกลุ่มไม่ยอมมาช่วยทำ คุณตำหนิจะโกรธหงุดหงิดโวยวาย เดินไปต่อว่าเพื่อน ใช้พลังที่มีทั้งหมดโดยจัดการกับเพื่อนที่ไม่ร่วมมือ เพราะคิดว่าเพื่อน ควรจะมาช่วยงาน เมื่อไม่ทำตามที่ตกลงกันไว้ เพื่อนจึงเป็นฝ่ายผิด และเป็นเรื่องที่ยอมไม่ได้ ต้องจัดการให้รู้สำนึกเสียบ้างหรือปล่อยไว้เดี๋ยวจะได้ใจ
แก้ปัญหาแบบคุณตำหนิ คุณตำหนิมักคิดถึงแต่ตัวเองจนลืมไปว่าคนอื่นก็มีความคิด มีเหตุผลมีความรู้สึกเช่นกัน (งานนี้ถ้าเป็นคุณจำนนคงได้แต่มองตาปริบๆและยอมทำรายงานอยู่คนเดียวเพราะไม่อยากมีเรื่องนางที่ความจริงก็โกรธเหมือนกัน)
ผลลัพธ์ เพื่อนๆ ส่วนใหญ่ไม่ชอบคุณตำหนิ เบื่อ รำคาญ บางคนถึงกับโกรธก็มี เพราะคงไม่มีใครชอบถูกตำหนิอยู่ตลอดเวลา แถมบางคนยังสงสัยว่าเมื่อไหร่คุณตำหนิจะหยุดตำหนิคนอื่น และหันไปตำหนิตัวเองเสียบ้าง
ความจริงแล้ว คุณตำหนิก็ติเตียนตัวเองเหมือนกัน เพียงแต่ไม่ได้แสดงออกให้คนอื่นเห็นเท่านั้นเอง และอยู่กับความโกรธความผิดหวัง มีแต่ความตึงเครียดขึ้น คุณตำหนิเองไม่ชอบเป็นแบบนี้ เพราะบางทีก็เหนื่อย จนอยากจะหนีไปไกลๆ เมื่อรู้ว่าคนรอบข้างไม่มีใครชอบตัวเองเลย แต่ก็ไม่รู้ว่าจะต้องแก้ไขจัดการอย่างไรให้หายจากความทุกข์และความเครียด
คุณหุ่นยนต์
ลักษณะของคุณหุ่นยนต์ เก่ง ทำงานดี มีความรับผิดชอบสูง แต่คนใกล้ชิดจะรู้ว่า คุณหุ่นยนต์เป็นคนดีที่ทำให้รู้สึกเหินห่างจนเข้าไม่ถึง ชีวิตมีแต่เรื่องที่ควรจะเป็น และควรจะทำ ชอบใช้ภาษาวิชาการ ยกข้อมูลมาอ้าง สำหรับคุณหุ่นยนต์แล้วเรื่องสำคัญคือเหตุผลและหลักการเท่านั้น ส่วนอารมณ์น่ะเหรอ…ก็แค่ส่วนเกินของชีวิตเท่านั้นเอง
แก้ปัญหาแบบหุ่นยนต์ ถ้าคุณหุ่นยนต์อกหัก คงไม่สามารถบอกได้ว่าตัวเองเสียใจ ได้แต่บอกว่าแค่รู้สึกว่ามีอะไรแย่ๆในชีวิต แต่ถ้าอีกฝ่ายไปเจอคนที่ดีกว่า ก็มีเหตุผลที่จะทิ้งคุณหุ่นยนต์ไป ซึ่งเป็นเรื่องธรรมดา ไม่เคยมานั่งเสียใจให้เสียเวลา (ถ้าเป็นคุณจำนวนก็คงเสียใจแทบตาย และคิดว่าเป็นว่าตัวเองไม่ดีพอ แต่ก็ยอมให้แฟนเดินจากไป ส่วนคุณตำหนิก็คงคิดว่าแฟนแย่มากที่ทำอย่างนั้นแต่จะลุยหรือไม่ก็อีกเรื่อง)
ผลลัพธ์ คนทั่วไปมักคิดว่าคุณหุ่นยนต์ไม่มีหัวใจ มีแต่หัวสมอง จริงๆ แล้ว ‘มี’ แต่ลืมทิ้งไว้ตรงไหนก็ไม่รู้ แล้วขี้เกียจจะตามหาด้วย เพราะคิดว่าไม่สำคัญ และไม่มีเหตุผล บางครั้งเหตุผลก็อธิบายทุกเรื่องไม่ได้ เพราะคนเราถ้ามีเรื่องให้เสียใจก็ต้องเสียใจ จะให้มาเล่าเรื่องเธอก็คงไม่ไหว แต่สำหรับคุณหุ่นยนต์แล้วเขาสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ เพียงแต่ไม่มีสีสัน ไม่สามารถเข้าใจจิตใจของคนอื่น และที่สำคัญคือไม่เข้าใจจิตใจตัวเองด้วยเช่นกัน
คุณวุ่นวาย
ลักษณะของคุณวุ่นวาย วุ่นวายสมชื่อ มีเรื่องให้คิดให้ทำตลอดเวลาเหมือนคนอยู่ไม่สุข ได้เรื่องบ้าง…ไม่ได้เรื่องบ้าง ดูไม่ทุกข์ร้อนอะไรที่ต้องทำโน่นนี่ตลอดเวลา เป็นเพราะไม่สามารถเผชิญปัญหาความขัดแย้งที่เกิดขึ้นได้ รวมถึงอารมณ์ขุ่นมัวความโกรธเคือง หรือความเศร้าที่ต้องสัมผัสจากคนอื่นและจากตัวเอง
แก้ปัญหาแบบคุณวุ่นวาย ทุกเรื่องใหญ่โตเกินกว่าคุณวุ่นวายจะรับไหว วิธีเดียวที่จะอยู่ได้เมื่อต้องเผชิญกับวิกฤติคือ หนีไปสนใจเรื่องอื่น คุณวุ่นวายใช้พลังงานทั้งหมดไปกับการหนี เป็นคนรับรู้ความรู้สึกที่ไม่ดีได้ไว และหนีได้เร็วเสียด้วย เราจะเห็นคุณวุ่นวายบ่อยๆ ในบ้านที่พ่อแม่ทะเลาะกัน และลูกหนีไปเล่นเกมเหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น ความจริงมีผลมากจนเกินรับไหว หรือเพื่อนบางคนที่ยังคุยหรือเล่นกันได้ทั้งที่ครูกำลังดุอยู่
ผลลัพธ์ จริงๆ แล้ววุ่นวายรู้สึกเสียใจกับเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้น และอายจนรับไม่ไหวเลยต้องแสดงพฤติกรรมอื่นออกมา
ดูเหมือนไม่ว่าจะเป็นคุณจำนน คุณตำหนิ คุณหุ่นยนต์ หรือคนวุ่นวาย ไม่มีใครดีเลย เหตุการณ์คับขันหรือเวลาเกิดปัญหาถ้าต้องเลือกเป็นคนแบบใดแบบหนึ่งคงแย่ ความจริงแล้วคนแต่ละแบบที่พูดถึงมานี้ ต่างก็ทำทุกอย่างเพื่อจัดการกับภาวะคับขันที่เกิดขึ้น ให้ผ่านพ้นไปด้วยวิธีที่ถนัด เพื่อปกป้องตัวเองเท่านั้น ไม่ได้มีเจตนาที่จะสร้างปัญหาให้ใคร
ครั้งหน้า…เรามาดูกันดีกว่าว่า เหล่าคุณๆ ทั้งสี่ จะมีวิธีพบกับความสุขในแต่ละวันได้อย่างไร ? เพราะอย่างที่บอกไปนั่นแหละว่า แม้พวกเขาจะมีข้อบกพร่องในชีวิต แต่ถ้าเราพยายามดึงข้อดีและศักยภาพที่ซ่อนอยู่ออกมา นั่นจึงพิสูจน์ได้ว่า ‘คนทุกคนเกิดมามีคุณค่าและความสามารถในแบบของตัวเอง’
บางส่วนจากหนังสือ RELATIONSHIP ME MYSELF AND OTHERS คู่มือสร้างความสัมพันธ์ฉบับวัยทีน
หนังสือเล่มที่ 4 ในโครงการ Project L
โครงการผลิตสื่อเพื่อการเรียนรู้เรื่องเพศศึกษาและทักษะชีวิตสำหรับเยาวชน
ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
